Weerstandsvermogen en Risicobeheersing • Begroting 2017 Gemeente Bloemendaal

Selecteer een alinea

Inleiding

In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing wordt de robuustheid van de begroting weergegeven ofwel het vermogen om niet begrote kosten te kunnen dekken. Onder weerstandsvermogen wordt in algemene zin verstaan de mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. Vanaf de begroting 2016 wordt de paragraaf opgesteld conform de door de gemeenteraad in juni 2015 vastgestelde nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015. Tevens worden conform de BBV kengetallen opgenomen om de financiële positie van de gemeente te duiden.

Om een goed oordeel te kunnen geven over het weerstandsvermogen zijn twee elementen van belang:

A. Beschikbare weerstandscapaciteit
Dit zijn de middelen en mogelijkheden waarover een gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote risico's van materiële betekenis in financiële zin af te dekken. We onderscheiden incidentele en structurele weerstandscapaciteit. Voor Bloemendaal bedraagt de incidentele weerstandscapaciteit € 5,25 miljoen en de structurele weerstandscapaciteit € 2,05 miljoen. Deze worden nader toegelicht onder A.

B. Benodigde weerstandscapaciteit (de risico's)
Inventarisatie van de risico's die niet op een andere wijze zijn ondervangen en die een financieel gevolg kunnen hebben. Een risico is in dit verband een kans op het zich voordoen van een onvoorziene gebeurtenis met een nadelig gevolg. De risico's worden ingeschat op € € 2,43 miljoen incidenteel en € 0 miljoen structureel. Deze worden nader toegelicht onder B.

Ratio’s weerstandsvermogen

De onderstaande ratio’s kunnen worden beoordeeld met behulp van onderstaande normtabel.

Normtabel weerstandsvermogen
> 2,0	uitstekend
1,4 - 2,0	ruim voldoende
1,0 - 1,4	voldoende
< 1,0	onvoldoende

De ratio’s van het weerstandsvermogen worden als volgt berekend en zijn uitgesplitst in een ratio incidenteel weerstandsvermogen en een ratio structureel weerstandsvermogen:

Ratio incidenteel weerstandsvermogen
A. Beschikbare incidentele weerstandscapaciteit	€ 5.249.792
_______________________________________ =	____________	2,2
B. Benodigde incidentele weerstandscapaciteit	€ 2.432.290
Ratio incidenteel weerstandsvermogen inclusief niet vrij aanwendbaar	11,1
Benodigde bufferreserve (90% incidenteel weerstandsvermogen)	€ 2.189.061
Vereist niveau flexibele algemene reserve (3% begrotingstotaal)	VOLDOENDE

Zoals uit voorgaande blijkt heeft Bloemendaal voor het incidentele weerstandsvermogen een berekende ratio van 2,2 wat volgens de normtabel overeenkomt met een uitstekend weerstandsvermogen. Inclusief stille reserves niet vrij aanwendbaar, rekening houdend met objecten die nodig zijn voor de bedrijfsvoering, is de ratio indicatief 11,1. De bufferreserve dient 90% te bedragen van het benodigde incidenteel weerstandsvermogen en de flexibele algemene reserve dient tenminste 3% te bedragen van het begrotingstotaal.

Ratio structureel weerstandsvermogen
A. Beschikbare structurele weerstandscapaciteit	€ 2.046.676
__________ ___ =	_____________ =
B. Benodigde structurele weerstandscapaciteit	0

Ratio structureel weerstandsvermogen

A. Beschikbare structurele weerstandscapaciteit

€ 2.046.676

__________ ___

_____________ =

B. Benodigde structurele weerstandscapaciteit

De ratio structureel weerstandsvermogen kan niet berekend worden omdat een deling door nul niet is toegestaan. De ratio is (ruim) voldoende omdat er geen structurele risico’s zijn die afgedekt moeten worden. Ten opzichte van het jaarverslag 2015 is het risico ‘afschaffing precario op netwerken’ veranderd in een PM post. Afschaffing lijkt nu onontkoombaar en bij wellicht bij hervorming van gemeentebelastingen kan dit verlies aan baten worden opgevangen.

A. De berekening van de beschikbare weerstandscapaciteit

De beschikbare weerstandscapaciteit van Bloemendaal bestaat uit het geheel van middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om risico’s in financiële zin af te dekken. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen incidentele en structurele weerstandscapaciteit.

Beschikbare incidentele weerstandscapaciteit
Bufferreserve	€ 2.270.061
Flexibele algemene reserve	€ 2.979.731
Totaal incidentele weerstandscapaciteit:	€ 5.249.792

De incidentele weerstandscapaciteit is het vermogen om calamiteiten eenmalig op te vangen. Het zijn de direct aan te wenden middelen voor financiële tegenvallers, dit betreft de flexibele algemene reserve en bufferreserve. Bestemmingsreserves rekenen we niet mee omdat de onttrekking uit deze reserves direct invloed heeft op de dekking van kosten in meerjarenperspectief. Ook worden de stille reserves buiten beschouwing gelaten. Indicatief is wel een ratio incidenteel weerstandsvermogen inclusief stille reserves opgenomen.

Beschikbare structurele weerstandscapaciteit
- OZB woningen 5% boven macronorm	€ 484.386
- Hondenbelasting opnieuw invoeren (2016)	€ 136.000
- Ombuigingsruimte (3% beinvloedbare lasten)	€ 1.426.290
Totaal:	€ 2.046.676

Structurele weerstandscapaciteit betreft de middelen die permanent (jaarlijks in meerjarenperspectief) ingezet kunnen worden om tegenvallers op te vangen. Conform de nota weerstandsvermogen en risicobeheersing is nu uitgegaan van een OZB-tarief 5% boven de macronorm en een ombuigingsruimte van 3% van de beïnvloedbare lasten. Verder is het mogelijk om de hondenbelasting opnieuw in te voeren.

B. De berekening van de benodigde weerstandscapaciteit (de risico’s)

De berekening is conform de nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015.

Een gemeente is vrij om zelf de uitgangspunten en systematiek vast te stellen hoe het weerstandsvermogen wordt berekend. De manier om hiermee om te gaan is vastgelegd in de nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015 Gemeente Bloemendaal. De gehanteerde methode is normatief voor wat betreft risico’s in de klasse ‘laag’ en specifiek voor de risico’s in de klassen ‘gemiddeld‘ en ’hoog’. De klasse ‘laag’ omvat veel risico’s waarvan het niet doenlijk en zinvol is om voor elk risico apart een waardering in geld aan te geven. Daarom wordt voor alle kleine en onbekende risico’s samen 3% van de beïnvloedbare lasten genomen. Risico’s ‘midden’ en ‘hoog’ worden gewaardeerd in geld conform onderstaande systematiek. Bij risico’s uit de klasse ‘midden’ wordt rekening gehouden met 30% van de geschatte financiële gevolgen, bij risico’s ‘hoog’ is dat 60%. Voor risico’s uit de klassen ‘hoog’ en ‘midden’ wordt onderscheid gemaakt in structurele en incidentele risico’s.

Het overzicht van risico’s wordt jaarlijks geactualiseerd bij begroting en jaarrekening. De lijst kan worden beschouwd als een zo goed mogelijke inschatting op basis van de beschikbare informatie.

Onderstaand is een overzicht te zien van de risico’s die niet op een of andere manier zijn ondervangen (waar geen voorziening voor is gevormd of verzekering voor is aangegaan) en die een financieel gevolg kunnen hebben.

	Berekening benodigde weerstandscapaciteit (risico's)
		Maximaal			Incidenteel	Structureel
		risico	Kans	%	risico	risico
1	Tegenvallers bij uitvoering van de APPA.				PM
2	Grondexploitatie Vijverpark Overveen (vm. Marinehospitaalterrein)	€ 310.000	hoog		€ 310.000	€ 0
3	Grondexploitatie Haringbuys	€ 360.000	hoog		€ 360.000
4	Claim aannemer baggerwerkzaamheden	€ 320.000	midden	30%	€ 96.000
5	Afschaffing van precariobelasting op netwerken vanaf 2027 (ongeveer € 800.000)	PM				€ 0
6	Mogelijk nieuwe ronde herverdeling gemeentefonds					PM
7	Open einde regelingen / decentralisatie taken Rijk (zoals WMO, WWB, leerlingenvervoer, Paswerk). Gezien de uitkomsten 2015 sociaal domein wordt het risico vooral opgevangen door de egalisatiereserve sociaal domein. Daarom geen sprake meer van structureel risico, incidenteel risico is verlaagd van € 300.000 naar € 150.000.	€ 0	hoog	60%	€ 90.000	€ 0
8	Explosievenopsporing. Mogelijk dienen hiervoor onverwachts substantiële kosten gemaakt te worden.	€ 500.000	midden	30%	€ 150.000
9	Weerstandsvermogen risico's laag en onbekend (3% van beïnvloedbare lasten)		laag		€ 1.426.290
	TOTAAL	€ 1.490.000			€ 2.432.290	€ 0

1. Tegenvallers bij uitvoering van de APPA
Omschrijving:	Tegenvallers bij uitvoering van de APPA.
Impact	P.M.
	APPA: Bij de daadwerkelijke pensionering van wethouders (na hun 65e) moet nog een bedrag worden nabetaald voor de actuariële ophoging van het wethouderspensioen. Om welk geldbedrag het gaat valt niet te zeggen. Verder bestaat het risico dat door (verdere) renteverlaging de gemeente moet bijstorten ivm de APPA-verplichtingen.

2. Grondexploitatie Park Tetterode (Marinehospitaal)
Omschrijving:	Grondexploitatie Vijverpark Overveen (vm. Marinehospitaalterrein)
Impact	€ 310.000
	Het structurele risico wordt niet meer opgevoerd, vanwege de positieve vooruitzichten om de grondexploitatie af te sluiten. Het incidentele risico is overgenomen uit de geactualiseerde grondexploitatie.

3. Grondexploitatie Haringbuys
Omschrijving:	Grondexploitatie Haringbuys
Impact	€ 360.000
	Het risico van structurele rentelasten is vervallen, omdat de verkoop van grond onomkeerbaar wordt beschouwd. Het incidentele risico is het berekende risico in de geactualiseerde grondexploitatie.

4. Claim aannemer baggerwerkzaamheden
Omschrijving:	Claim aannemer baggerwerkzaamheden
Impact	Midden
	Mogelijk wordt de gemeente veroordeeld tot het voldoen van een claim van maximaal € 320.000

5. Mogelijke afschaffing precariobelasting
Omschrijving:	Afschaffing van precariobelasting op netwerken vanaf 2027 (ongeveer € 800.000)
Impact	P.M.
	Over de afschaffing van precario op nutsnetwerken stelt de minister in een brief aan de Tweede Kamer van 10 februari 2016 dat het beste is dat te regelen bij een komende grotere hervorming/verruiming van het gemeentelijk belastinggebied. Daarin kunnen de effecten worden opgevangen. Hierop vooruitlopend stuurt de minister een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer om ervoor te zorgen dat gemeenten vanaf 1 januari 2017 de nu geldende tarieven voor precario op nutsnetwerken niet verder kunnen verhogen/invoeren. Het wetsvoorstel gaat uit van afschaffing, maar geeft gemeenten nog tien jaar de mogelijkheid om precariobelasting te heffen. Na uiterlijk tien jaar is precarioheffing op nutsnetwerken niet meer mogelijk.

6. Mogelijk nieuwe herverdeling van Gemeentefonds (onderhoud)
Omschrijving:	Mogelijk nieuwe ronde onderhoud/herverdeling Gemeentefonds
Impact	PM
	Mogelijk opnieuw herverdeeleffecten onderhoud gemeentefonds (Grote steden leveren het meest in bij de herverdeling van het gemeentefonds. Gemeenten met een groot buitengebied gaan er het meest op vooruit).

7. Open einde regelingen / decentralisatie taken sociale domein
Omschrijving:	Open einde regelingen / decentralisatie taken Rijk.
Impact	Hoog
	Open einde regelingen / decentralisatie taken Rijk (zoals WMO, WWB, leerlingenvervoer, Paswerk). Gezien de uitkomsten 2015 sociaal domein wordt het risico vooral opgevangen door de egalisatiereserve sociaal domein. Daarom is er geen sprake meer van structureel risico, het incidenteel risico is verlaagd van € 300.000 naar € 150.000.

8. Explosievenopsporing
Omschrijving:	Mogelijk zijn incidenteel extra middelen nodig voor explosievenopsporing en -ruiming.
Impact	Midden
	Het berekende risico is € 150.000.

9. Risico's laag en onbekend
Omschrijving:	Conform de nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015 wordt voor risico's laag en onbekend 3% van de beinvloedbare lasten berekend.
Impact	Laag
	Weerstandsvermogen risico's laag en onbekend (3% van beïnvloedbare lasten)

C. Kengetallen

Vanaf de begroting 2016 is het verplicht om vijf kengetallen over de financiële positie op te nemen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. De kengetallen beogen (in samenhang met elkaar) een goed beeld te geven van de financiële positie, en zijn dus van betekenis voor de weerbaarheid en wendbaarheid van de gemeente. De kengetallen zijn bovendien vergelijkbaar met andere gemeenten.

	Kengetallen	Jaarrekening 2015	Begr 2016	Begr 2017	Normering raad
1a	Netto schuldquote	55,90%	72,80%	52,11%	Lager dan 90%
1b	Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen	55,90%	72,77%	52,11%	Lager dan 90%
2	Solvabiliteitsratio	34,60%	33,40%	33,90%	Hoger dan 50%
3	Structurele exploitatieruimte	8,20%	1,22%	0,03%	Hoger dan 0%
4	Grondexploitatie	25,49%	43,17%	6,95%	Lager dan 20%
5	Belastingcapaciteit / woonlasten	155,20%	158,40%	158,43%	Hoger dan 105%

De financiële positie van de Gemeente Bloemendaal is redelijk tot goed. De afgelopen jaren is de schuldquote opgelopen en solvabiliteit gedaald. Door verkoop van het Haringbuysgebied is het percentage grondexploitatie gedaald, waardoor de kwetsbaarheid van de gemeente is verminderd. Indien de komende jaren de schuld kleiner wordt en de solvabiliteit verbeterd, komt dat de weerbaarheid en flexibiliteit van de begroting ten goede.